Беларусь - у Эўразьвяз: хоць сагрэемся

Апошнім часам у дэмакратычных колах разгарнулася барацьба за негалосны тытул найбольш заўзятага прыхільніка эўраінтэграцыі. Нацыянальна-дэмакратчныя палітычныя сілы ладзяць розныя масавыя сходы эўрапейцскай тэматыкі. Пра неабходнасьць эўраінтэграцыі не кажуць цяпер хіба толькі камуністы.
Пазыцыя прыхільніка эўраінтэграцыі даволі зручная для палітычных сілаў: колькасьць людзей, якія выступаюць за збліжэньне з Эўразьвязам год ад году расьце. Таму, здавалася б, варта толькі ўстойліва зьвязаць сваё імя з гэтай тэматыкай – і палітчны капітал проста сам “у рот пацячэ”. Нешта падобнае зрабіў у свой час дзейсны прэзыдэнт краіны, вырваўшы ў Кебіча званьне “галоўнага інтэгратара з Расеяй”.
Аднак, далей за агульныя фразы пра неадрыўнасьць Беларусі і Эўропы (канешне, мы ж і так у самым цэнтры гэтай Эўропы знаходзімся) палітыкі не ідуць. Шмат кажацца таксама пра тое, як добра жыць у Эўразьвязе ды ездзіць бяз візы па ўсім кантыненце.
Між тым пытаньне, наколькі варта Беларусі імкнуцца да ўваходжаньня ў Эўразьвяз – не такое простае, як можа падацца.
Галоўная прычына – у бліжэйшы час нас там ніхто не чакае. Эўразьвяз, зьдзесьніў вялізнае пашырэньне ў 2004 і 2007 гг. Цяпер зьвязу патрэбна даволі шмат часу, пакуль новыя краіны-сябры наблізяцца да старой 15-кі па ўмовах жыцьця ды роўню эканамічнага разьвіцьця. На гэта могуць спатрэбіцца дзесяцігодзьдзі. Сярод старых сябраў ЭЗ усё меньш прыхільнікаў ідэі далейшага пашырэньня.
У такіх умовах ставіць перад краінай мэту ўвайсьці ў Эўразьвяз было б неразумна. Хаця б з той прычыны, што дасягненьне гэтай мэты не залежыць выключна ад Балрусі. Варта прыгадаць, што сярод Капенгагенскіх крытэраў, якія рэгулююць уваходжаньне новых сябраў у ЭЗ, ёсьць і такі, як гатовасьць самога ЭЗ да прыняцьця новых сябраў. Прычым каб заблякаваць ўваходжаньне Беларусі ў ЭЗ, дастаткова нязгоды на гэта адной краіны-сябра.
У такіх умовах мэта па ўваходжаньні Беларусі ў ЭЗ хутчэй падобная на працэс дзеля працэсу: не дагонім, дык хоць сагрэемся.
У гэтым сэнсе пазыцыя прэзідэнта Лукашэнкі, які выступае за стварэньне зоны ввольнага гандлю з ЭЗ, выглядае нават больш пасьлядоўнай. Хоць, натуральна, варта прызнаць, што кантакты з Эўропай для яго – хутчэй дбаньне пра захаваньне асабістай улады, чымсі клопат пра дабрабыт Беларусі.

Сысьці ад самападману

Мы ўжо звыкліся з тым, што беларускі ўрад рэгулярна "малюе прыгожую карцінку" стану нашай эканомікі. Скажэньне рэальнасьці з мэтай прыхаваць існыя праблемы - тыповая зьява ў несвабодных краінах. Прыкра, што такія мэтады робяцца ўсё больш папулярнымі сярод палітыкаў дэмакратычнай ськіраванасьці. У зьвязку з гэтым хочацца прыгадаць выслоўе з клясычнага фільму "17 мгновений весны" (прыватна я лічу што гэта - найлепшы савецкі фільм), якое прыкладна гучала так: "Любоў да Радзімы палягае ня ў тым, каб беззваротна падманваць сяброў па партыі"...

Мне прыгадаўся выбарчы зьезд Партыі БНФ, напярэдадні якога паплечнікі кандыдатаў на пост старшыні партыі Вячоркі і Міхалевіча актыўна спрачаліся між сабою ў інфармацыйнай прасторы. Пры гэтым абодва бакі, аднак, катэгарычна адмаўлялі магчымасьць расколу партыі. Зразумела, што публічна прызнаць такую магчымасьць - азначае заўчасна аслабіць пазыцыі партыі. Хаця, як па мне, што можа стацца з партыяй, рэйтынг якой - на мяжы статыстычнай хібнасьці? Але галоўнае, што і ў прыватных размовах мне даводзілася чуць тое самае: расколу няма, усё будзе добра.

Праз пэўны час Міхалевіча выключылі з ПБНФ. Не зьбіраюся прыводзіць сваё меркаваньне на конт справядлівасьці гэтага рашэньня - бойкі на гэты конт у віртуальнай прасторы ўжо даўно прайшлі, і выбягаць махаць рукамі на пусты рынг неяк ня хочацца. Галоўнае, што выключэньне Міхалевіча пацьвердзіла тое, што раскол у БНФ быў. Раскол не дэ-юрэ, але дэ-факта.

Адпаведна ўзьнікае пытаньне: выказваньні бакоў перад зьездам - гэта неразуменьне сытуацыі ці самападман? Палітыкі не прадбачылі магчымасьць такога разьвіцьця падзей, ці проста легкадумна спадзяваліся, што "ўсё абыдзецца"?

Зараз мы назіраем бадай яшчэ больш яскравы прыклад. Распад Аб'яднаных дэмакратычных сілаў, іх няздольнасьць знайсьці агульную платформу і вылучыць адзінага кандыдата ў прэзыдэнты прызнаюць шматлікія аналітыкі ды канкурэнты. З боку АДС - усё тое ж "расколу няма, усё ў норме". І тут атрымліваецца непрыемная сытуацыя: калі аўтары такіх пасылаў усьведамляюць факт развалу кааліцыі, то яны - манюкі, калі не - недальнабачныя. Прычым такі закон, як я заўважыў, дзейнічае ў большасьці падобных выпадкаў.

Зыход ад рэальнасьці людзі могуць дазволіць сабе ў прыватным жыцьці (каб пазбыцца лішніх стрэсавых чыньнікаў, напрыклад), але ніяк - у палітыцы ці эканоміцы. Бо кошт такога "адрыву" часта бывае завялікі.